रोझलिंड फ्रॅंकलीन

रोझलिंड फ्रॅंकलीन

द डार्क लेडी ऑफ डीएनए.... वीणा गवाणकर

शात्रज्ञ म्हणून स्त्रियांना जगभरात नेहमीच दुय्यम स्थान मिळाले आहे.अगदी अमेरिकेसारख्या प्रगत देशातही संशोधनक्षेत्रात स्त्रियांना दुय्यम वागणूक दिली गेली.अश्या वेळी स्त्री शास्त्रज्ञांना आपले स्थान टिकविण्यासाठी खूप परिश्रम करावे लागले.काहींनी तर विनावेतन काम केले. योग्यता असून दुय्यम स्थान स्वीकारावे लागले.

नोबेल पुरस्कार विजेते  डॉ. जेम्स डी. वॉटसन याना त्यांच्या डीएनए संशोधनाबाबत प्रश्न विचारले जातात तेव्हा डॉ. रोझलिंड फ्रॅंकलीन हिच्या योगदानाबद्दल प्रश्न केला जातो.

डॉ. जेम्स डी. वॉटसन याना डीएनए रेणू रचनेचा शोध लावल्याबद्दल नोबेल पुरस्कार त्रिभागून मिळाला होता.डीएनए शोधामुळे माणसाच्या जनुकांचे रहस्य उलगडणार होते.

डॉ. जेम्स डी. वॉटसन यांनी आपल्या "द डबल हेलिक्स" पुस्तकात डॉ. रोझलिंडविषयी जी भाषा वापरली ती अनेकांना रुचली नाही .डॉ. रोझलिंडने केलेले संशोधन आणि तिने घेतलेली छायाचित्रे तिच्या नकळत आम्ही वापरली.तिच्या संशोधनाविषयी आम्ही किती जाणून होतो हे तिला कधी समजलच नाही .असे जाहीर केले आणि सर्व वाद उफाळून आला.

लंडन येथे रोझलिंडचा जन्म झाला.फ्रँकलिन हे मूळचे ज्यू.फ्रॅंकलिन घराणे श्रीमंत होते.लंडन येथे त्यांचे अनेक व्यवसाय होते.

रोझीलिंड जन्मतः हुशार होती.लहानपणी ती बिनचूक गणिते सोडवीत असे.पण त्यावेळी स्त्रियांना  फक्त घरकामात लक्ष देण्यास सांगितले जात असे.खुद्द तिचे वडील ही स्त्रियांनी नोकरी करण्याच्या विरोधात होते.तब्बेतीच्या कारणांमुळे रोझीलिंडला कुटुंबापासून दूर बोर्डिंग स्कूलमध्ये ठेवले तेव्हापासून ती अंतर्मुख झाली. बहुतेक सर्व शालेय विषयात ती पहिलीच असायची .विज्ञानात ओढा असल्यामुळे घरच्यांचा विरोध पत्करून तिने शात्रज्ञ होण्याचे ठरविले. कोळसा ,डीएनए, आरएनए विषाणू  या क्षेत्रात तिने विपुल संशोधन केले . बाहेरील जगतात तिचे नाव फारसे कोणाला माहीत नव्हते .पण डॉ. जेम्स डी. वॉटसन यांच्या द डबल हेलिक्स या पुस्तकातील तिच्यावर केलेल्या वादग्रस्त चित्रणामुळे ती चर्चेत आली.

डॉ.मारिस विल्किंन्स यांनी रोझलिंडच्या नकळत तिचे संशोधन डॉ. वॉटसन आणि क्रीकना देऊन त्यांच्या डीएनए मॉडेल उभारणीला मदत केली.